Artikel uit de Augustus/September 1973 uitvoering van de Guppy Gazette gepubliceerd op de website van de PPGA.
Wij weten allemaal dat het beste advies voor showguppen is het aanschaffen van goede kweek guppen en daarmee verder kweken. Een stam zuiver houden betekend inteelt. Inteelt betekend dat vissen die familie van elkaar zijn met elkaar worden gekruist om nakomelingen te krijgen. Denk hieraan bij het kruisen van broer en zus, vader en dochter, moeder en zoon. Door inteelt zorgen kweekers ervoor dat bepaalde eigenschappen sterk voor blijven komen binnen hun stam. Dit voor inteelt genoemd. Inteelt zorgt er ook voor dat negatieve onderdelen van de vissen worden versterkt. Denk bijvoorbeeld aan de lengte van de vis of bijvoorbeeld aan slechte organen.
Outcrossing (engelse benaming, valt het makkelijkst te vertalen als uitkruizen) is het tegenovergestelde van inteelt. Uitkruizen betekend het kruizen (kweken) van vissen die geen familie zijn van elkaar. Alle succesvolle guppy kwekers doen aan uitkruizen. De reden hiervoor is dat dit een vorm is van Russisch roulette met de genen van de guppen. Voor het succesvol uitkruizen van je stam is het wel een voorwaarde dat de nieuwe stam die gebruikt wordt enigzins overeenkomt met de huidige stam. Het heeft geen nut om gele guppen te kruizen met blauwe guppen als je juist het gele in je stam zuiver wilt houden. Je moet dan met een andere stam uitkruizen die ook geel is. De kans dat je een goede uitkruizing stam gevonden hebt is zeer klein. Soms moet je gewoon mazzel hebben dat je een andere stam gevonden hebt waar je mee kunt uitkruizen. Zelf als je dan een stam gevonden hebt en de uitkruizing goed is verlopen dan moet je nog streng selecteren om je doelen voor je stam niet kwijt te raken en verder te kunnen gaan waar je gebleven was. Soms is zelf puur geluk nodig om dit te verkrijgen.
Soms bereik je met uitkruizen veel meer dan dat bij inteelt te bereiken is. Soms is ook de enige mogelijkheid om vooruitgang te boeken door middel van uitkruizen. Een voorbeeld hiervan is als je een mooie showguppy hebt gekocht waar geen familie van beschikbaar is. Om de karakteristieken van de gup te bewaren moet deze gekruist worden met een andere gup die geen familie is. Hierdoor kan de stam vervagen maar de algemene karakteristieken blijven dan wel bewaard. Gelukkig zijn er ook manieren om de kansen op een zeer goede uitkruizing te vergroten.
Voordat wij uitvoering ingaan op de redenen voor uitkruizen willen ik eerst aangeven dat er ook genoeg niet zo goede redenen zijn op uit te kruizen. Er is niets mis met uitkruizen puur voor de nieuwsgierigheid of voor andere redenen. Uitkruisen herstructureerd en mengt de genetische partonen van de 2 ouders doorelkaar. De nakomelingen van deze ouders zijn genetisch gemengt, ze hebben dus de uiterlijke genen van beide of van 1 van de ouders (of zelfs de voorouders). Door dit feit worden de nakomenlingen ook wel “hybriden” genoemd. Probeer hybriden eens uit door ze door te kruizen met andere stammen. Soms kom je verrassende eigenschappen tegen die je leuk vindt om in je eigen stam te gebruiken.
Om terug te komen op de goede redenen om uit te kruizen zijn er 5 situaties waar uitkruizen verstandig is:
1) Als inteelt niet meer zorgt voor vernieuwde karakteristieke eigenschappen die jij wel wilt bereiken (zoals grotere vinnen). Het kan zijn dat eigenschappen gewoon niet voorkomen in jouw stam.
2) Als je stam problemen krijgt zoals onvruchtbaarheid.
3) Kruizen voor mooie show resultaten.
4) Als er noodzaak is om een stam te laten voort bestaan. Zoals in het voorbeeld van de showgup zonder familie om mee verder te kruizen.
5) Als je een eigen unieke stam wilt creeren.
In de eerste situatie heb je een eigen stam die een eigenschap mist die je wel graag wilt toevoegen. In dit geval is uitkruizen een goede manier om deze eigenschap wel in je eigen stam te krijgen. Stel je hebt een een stam met rode guppen maar ze zijn niet rood genoeg naar jouw zin. Dr. Larr heeft ooit aangegeven dat er 4 of 5 verschillende genen zijn die voor de kleur rood zorgen. Als je stam niet al deze genen heeft dan kun je inteelkweken zoveel je wilt maar de betere kleur rood zul je dan nooit bereiken. Iets dat er niet is zal ook nooit komen met inteelt. Met inteelt krijgen je alleen maar de reeks aanwezige karakteristieke eigenschappen beter naar boven in je kweek. Je kunt uitkruizen gebruiken om de missende genen aan te vullen waardoor je wel de beter kleur rood kan krijgen.
Stel dat je voor je stam grotere vinnen wilt. Dit kun je door strenge selectie van je kweekguppen best bereiken, hier gaan alleen heel wat jaren overheen voordat je dat bereikt hebt. Als je uitkruist is de kans veel groter dat je jongen grotere vinnen krijgen in slechts een fractie van de tijd.
Het is vanzelfsprekend dat je niet de karakteristieken van je stam kwijt wilt raken. Als je uitkruist dan moeten je kenmerken van je stam wel gehandhaafd blijven anders heeft het uitkruizen geen zin en gaat je stam verloren. Je moet wel je doel in ogen houden.
Welke stam moet je nu eigenlijk kruizen met je eigen stam om tot goede resultaten te komen? De stam die niet van je eigen stam is moet ook een goede stam zijn die al een aantal generaties dezelfde eigenschappen heeft. Het moet dus een zuivere stam zijn waarvan alle mannen veel op elkaar lijken. Elke generatie lijkt erg veel op de vorige.
De uitkruis stam die niet van jouw is moet ook van hetzelfde type gup zijn. Met andere woorden, als jouw stam rood is dan moet je ook uitkruizen met een andere rode stam. Heb je een blauwe stam dan moet je ook uitkruizen met een blauwe stam enz. En logischerwijs moet de stam waarmee je uitkruist wel de kenmerken hebben die je zoekt voor je eigen stam.
Als je een nieuwe stam hebt gevonden die het meeste binnen de bovenstaande 3 eigenschappen valt dan kruis je op 2 manieren uit. Eigen stam een mannetje met vrouwtjes van de nieuwe stam en eigen stam vrouwtjes met de mannetjes van je nieuwe stam. Zo kun je zien welke uitkruising het beste voor jouw stam werkt.
Nakomelingen van een uitkruizing worden F1 generatie genoemd. De 2de generatie na een uitkruizing wordt F2 genoemd etc.
Als er uit je F1 generatie een mannetje krijgt die eruit ziet al je originele stam maar dan met de kenmerken die je juist wilde bereiken door uitkruizen dan heb je een lot uit de loterij gekregen. Meer geluk dan dit is er niet. Omdat het heeft plaats gevonden in je eerste generatie dat betekend dat het toegevoegde kenmerk een dominant kenmerk is en dus sterk aanwezig zal zijn in de volgende generaties die je doorkweekt met de F1 man. Deze man moet dan wel gekruist worden met de F1 vrouwen waar de dit sterke kenmerk duidelijk aanwezig is. Door middel van inteelt kun je dit kenmerk weer verder doorkweken. Dit is de juiste manier van uitkruizen. Je wilt je huidige stam bewaren maar wel nieuwe kenmerken toevoegen. Als je een F1 man hebt die het meeste op je originele stam lijkt wil je deze ook kruizen met je vrouwen van je originele stam. Je wilt dus dat je originele stam vrouwen de F2 generatie voortbrengen. Door het gebruikt van je originele stam vrouwen kun je de missende kenmerken terugbrengen in je stam.
Zover hebben wij het gehad over uitkruizen met de F1 generatie. Veel uitkruizingen verlopen niet zo makkelijk. Meestal komt de kenmerk die wij zoeken niet voor in de F1 generatie. Dit betekent overigens niet dat deze niet voorkomt in de nakomelingen. Er zijn 2 redenen waarom een kenmerk niet meteen bij de F1 voorkomt.
a) Het kenmerk is aan het afnemen in de stam,
b) Het kenmerk wordt alleen gedragen door de vrouwen.
Als een gewenst kenmerk niet voorkomt in de F-generaties (terwijl dit kenmerk wel voorkomt in de uitkruis ouders) dan is het mogelijk om broer en zus met elkaar te kruizen uit het F1 nest. Als het kenmerk aan het afnemen is dan zal 25% van de jongen het kenmerk dragen van deze ouders.
Als het kenmerk afnemend is en opduikt in de F2 generatie (dus de nakomelingen van broer en zus) dan kun je een F2 man nemen uit deze generatie die het meest op de originele stam lijkt en welke het nieuwe kenmerk heeft en hem gebruiken om met de vrouwen uit je originele stam te kruizen. Hierdoor krijg je een F3 generatie met een uitkruizing van de originele stam.
De F3 generatie moet nu het afnemende kenmerken dragen. Een afnemend kenmerk is een kenmerk die een vis niet laat zien tenzij deze vis de genen van het kenmerk van beide ouders heeft ge-erft. Deze F3 generatie en de F2 man hebben allemaal het afnemende kenmerk van hun vader gekregen. De moeder was van de originele stam waar het afnemende kenmerk niet aanwezig was. De F3 generatie heeft het kenmerk dus maar van 1 ouder gekregen. Elke nakomeling van de F3 generatie heeft nu dus een afnemende gen die deze meedraagt maar deze zal niet zichtbaar zijn (F2 heeft slechts 25% het gen, deze is gekruist met het origineel waardoor de gen wel gedragen blijft maar slechts voor 12,5% aanwezig is waardoor de zichtbaarheid van het kenmerk niet altijd waargenomen kan worden MAAR DEZE IS WEL AANWEZIG BIJ DE VIS). De volgende stap is om een broer en zus van de F3 te kruizen waardoor het gen weer voor 25% zichtbaar zal zijn bij de nakomelingen. Je kan zien dat als je een afnemend kenmerk terug wilt brengen in de stam dan moet je een elke keer 2 generaties broer zus kweken en deze vervolgens terugkruizen naar je originele stam.
Eerder hadden wij aangegeven dat er nog een andere reden is waarom een kenmerk niet opkomt in de jongen, namelijk omdat het kenmerk alleen gedragen wordt door de vrouwen. Maar dat weet je nooit. Daarom moet je ook naast het broer/zus kweken van de F1 generatie om te kijken of het kenmerk afnemend is ook kweken met de F1 vrouwen met je mannen van je originele stam. Hierdoor kun je zien om het kenmerk wel of niet afnemend is of dat het alleen door de vrouwen gedragen wordt. Als je de F generaties vrouwen dan kruist met je originele stam mannen dan moet je een stap dichterbij het nieuwe kenmerk zijn. Komen hier dan geen jongen uit met het kenmerk dat jij wilt dan wordt het kenmerk alleen door de vrouwen gedragen. Is het kenmerk wel aanwezig dan zullen de jongen het kenmerk dragen en zal het sterker aanwezig zijn omdat je de mannen van je originele stam gebruikt.
Samenvattend, als een uikruizing is gebruikt om een goede stam een nieuw kenmerk toe te voegen kunnen er 3 dingen gebeuren in de 5de generatie jongen:
1) Het gewenste kenmerk is dominant,
2) Het kenmerk zal niet te zien zijn bij de F1 generatie omdat het afnemend is,
3) Het kenmerk zal niet te zien zijn omdat het alleen door vrouwen wordt gedragen.
Het dominante kenmerk en het kenmerk dat gedragen wordt door de vrouwen is het makkelijkste aan te pakken. Het afnemende kenmerk is het moeilijkste terug te kweken. Alle 3 de mogelijkheden zorgen ervoor dat je het kenmerk in je eigen stam krijgt.
Het terugkweken naar je originele stam zorgt ervoor dat je hybriden jongen weer puur worden (lees gezond, broer op zus kweken is de slechtste vorm van inteelt, dit zorgt voor het versneld kweken van slechte eigenschappen) maar het zorgt er ook voor dat je hybriden steeds meer op je originele stam gaan lijken. Als het lijkt dat je een eigenschap kwijt raakt dan moet je broer op zus kweken om de eigenschap terug te krijgen en zien wat er dan gebeurd.
Op naar de volgende reden waarom uitkruizen iets goeds is. Het kan goed zijn als een verontwikkelde inteelt stam ineens onvruchtbaar wordt of een andere genetische inperfectie zoals verminkte ruggegraat of erfelijke ziekte. Een dergelijk stam die in hoog tempo slecht wordt maar er verder wel erg mooi uitziet van SOMS door strenge selectie gered worden. Dit moet wel eerst geprobeerd worden ipv uitkruizen te proberen.
Inteelt onder de guppen is niet iets dat per definitie slecht is. De gup heeft veel meer weerstand tegen inteelt dan andere vissen. Je kunt langer inteelt laten plaatsvinden met guppen zonder dat gezondheid of uiterlijk verminderd van de guppen. Dr. Eugene Larr and Dr. W. H. Hildeman zijn 2 wetenschappers die uitvoerige tests hebben gedaan op het effect van inteelt op guppen. Allebei hebben guppen van broer op zus gekweekt voor 18 generaties zonder enig verlies van gewenste kenmerken. Wanneer veel inteelt plaats vindt zullen er ernstige misvormingen plaats vinden (dit is onvermijdelijk). Dit komt echter niet door het vele inteelt maar juist door de verkeerde selectie van de kweker zelf. Als er wordt doorgekweekt op misvormingen dan zullen deze alleen maar versterkt worden. Neem wel in acht dat sommige misvormingen niet met het blote oog te zien zijn. Sommige zwakheden komen niet voor bij de ouders maar zullen wel zichtbaar worden bij de jongen in de vorm van verminkingen of onvruchtbaarheid.
Dit soort dingen overkomt de beste kwekers en het is een serieus probleem. Als eenmaal het punt is bereikt dan een stam unvruchtbaar is dan gaat deze logischerwijs verloren.
Door het gebruik van uitkruizen is het mogelijk om deze waargenomen misvormingen aan te sterken met verse genen. Je moet dan wel proberen de originele stam te houden en de hybriden dan terugkweken om de originele stam weer goede genen op over te brengen.
in as fast as you can. Ook hierbij geldt dat als je terugkruist naar je originele stam dat je zoveel mogelijk soorten manieren van terugkruizen doet. Man originele stam met vrouw nieuwe stam en omgekeerd. Kies hiervoor alleen de gezondste vissen uit.
Uitkruisen zorgt voor het mengen en husselen van de genetische patronen van 2 stammen die met elkaar gekweekt worden. Wanneer teveel stammen te kort op elkaar worden gekruist is het mogelijk dat je vreemde en niet mooi uitziende stammen krijgen na verloop van een aantal generaties. Hierdoor worden de stammen kleiner, minder gezond en lelijk. Probeer dit te voorkomen.
Onthoudt goed dat elke kruising die je doet minimaal 8 tot 10 aquaria nodig heeft om te lukken. Houdt aantekeningen bij van al je kweken en alle resultaten die hier uitkomen. Dit is de enige manier waarop je goed kunt zien of je uitkruisingen resultaat hebben gehad.
Succes!
